Τζέρτζελης, Νικόλαος

Λόγιος, διδάσκαλος του Γένους και συγγραφέας. Καταγόταν από το Μέτσοβο και έζησε τον 18o αι. Υπήρξε μαθητής του Μπαλάνου Βασιλόπουλου και πιθανόν ήταν δάσκαλος του Κοσμά του Αιτωλού. Ο Τ. διακρίθηκε για την ευρύτητα του πνεύματός του, τη γλωσσομάθειά του, τις σπουδές του για την αρχαία και νεότερη φιλοσοφία, την κατάρτισή του στην αριστοτελική θεωρία και τις γεωμετρικές θεωρίες του Ευκλείδη και, τέλος, για τις γνώσεις του στη φυσική πειραματική. Στα έργα του παρουσιάζεται, άλλοτε, ως νεοεπιστήμονας, που εισάγει νέες φιλοσοφίες και άλλοτε, ως δογματικός φιλόσοφος και σφοδρός αρχαϊστής. Χρημάτισε δάσκαλος στα Τρίκαλα (1736-48), στη συνέχεια δε, πήγε στη Βενετία, στην Πάντοβα και σε διάφορες άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, όπου γνώρισε τα νέα φιλοσοφικά συστήματα και έμαθε ιταλικά, λατινικά και γαλλικά. Το 1757 γύρισε στην Κωνσταντινούπολη και διετέλεσε δάσκαλος του βοεβόδα Κωνσταντίνου, διδάσκοντας ταυτόχρονα μαθηματικά στην Πατριαρχική Ακαδημία. Το 1759 προσκλήθηκε και ανέλαβε τη διεύθυνση της Αθωνιάδας Σχολής, όπου όμως έμεινε για μικρό χρονικό διάστημα και μετά γύρισε στο Μέτσοβο και δίδαξε. Διετέλεσε σχολάρχης στον Τίρναβο, στα Τρίκαλα και σε άλλες περιοχές έως το 1766 που τον προσέλαβαν καθηγητή της Ακαδημίας Ιασίου. Ο Τ. οραματίστηκε την ανασύσταση της ελληνικής αυτοκρατορίας επάνω στα ερείπια του τουρκικού κράτους και εργάστηκε για την προώθηση των ρωσικών επιδιώξεων στην Ανατολή. Κυριότερα από τα έργα του είναι: Ακολουθία και Συναξάριον του αγίου Νικολάου νεομάρτυρος του εκ Μετσόβου (1757), Σχόλια επί της επανασυστάσεως της Κωνσταντινουπόλεως κατά τους χρησμούς του Λέοντος τον Σοφού, Σύντομος έκθεσις περί της εκκλησιαστικής ομιλίας κ.ά. Έγραψε επίσης αρχαϊκά επιγράμματα στην Οδόν Μαθηματικής του Μπαλάνου Βασιλόπουλου και εγκωμιαστικούς λόγους αφιερωμένους στην αυτοκράτειρα της Ρωσίας Αικατερίνη B’.